Υλικός πολιτισμός

 

«Υλικός πολιτισμός και φωτογραφικές αποτιμήσεις του παρελθόντος »

Αποτελεί κοινό τόπο η διαπίστωση ότι η εντόπια κουλτούρα μετασχηματίζεται καθώς οι συντελούμενες κοινωνικοοικονομικές μεταβολές επιδρούν στη δομή και την εσωτερική διάρθρωσή της. Οι πολιτισμικές αλλαγές εμφανίζονται τόσο στο νοηματικό και σημασιολογικό ορίζοντα της εντόπιας κοινωνίας όσο και στο χώρο των υλικών αντικειμένων που παράγουν και χρησιμοποιούν. Κατά συνέπεια, ο πολιτισμικός μετασχηματισμός που οι τοπικές κοινωνίες υφίστανται, αφορά τόσο το πεδίο των ιδεών και των νοημάτων όσο και εκείνο του υλικού της πολιτισμού.

Μιλώντας για υλικό πολιτισμό, αναφερόμαστε στο σύνολο των αντικειμένων που περιβάλουν τα υποκείμενα και τα οποία κατέχουν κεντρική θέση στην καθημερινή δράση των κοινωνικών υποκειμένων. Πρόκειται για υλικές αντικειμενοποιήσεις που ποικίλουν σε μέγεθος, αξία και συμβολικό περιεχόμενο, οι οποίες συνέχονται ως λειτουργικό όλο, άμεσα συνδεδεμένο με την εκάστοτε ιστορικοκοινωνική πραγματικότητα από την οποία πηγάζουν, στην οποία εισέρχονται και τελικά διαβιούν.
Επομένως, τα υλικά αντικείμενα, εισερχόμενα στη σφαίρα του κοινωνικού, αποκτούν «κοινωνικό βίο» άμεσα συνιφασμένο με τις διαδικασίες μετασχηματισμού της τοπικής κοινωνίας στην οποία εντάσσονται. Με άλλα λόγια, τα αντικείμενα εμφανίζονται ως πολιτισμικά διαμορφωμένες οντότητες με κοινωνικές, τεχνικές και οικονομικές ιδιότητες, ανάλογα το πρίσμα νοηματοδότησής τους.

Στη βάση των παραπάνω διαπιστώσεων ερχόμαστε να υποστηρίξουμε ότι, οι φωτογραφικές αποτυπώσεις μορφών του εργασιακού βίου του παρελθόντος και του υλικού πολιτισμού που τον περιβάλλει (εργαλεία, εργαστήρια παραγωγής, τελικά προϊόντα) προσφέρουν, αφενός απτές αποδείξεις γι’ αυτό που οι νεότεροι πάντοτε ακούγανε αλλά πάντοτε αμφέβαλαν, αφετέρου τη δυνατότητα για μια αναστοχαστική ματιά πάνω στις διαδικασίες της κοινωνικής μεταβολής και τις μελλοντικές προοπτικές των τοπικών κοινωνιών


Συγκεκριμένα, η εστιασμένη αποτύπωση και παρουσίαση μορφών της παρελθούσας παραγωγικής δραστηριότητας έρχεται να τεκμηριώσει τη διαλεκτική σχέση ανθρώπου – υλικής πραγματικότητας (παραγωγικών μέσων και παραγόμενων αγαθών). Ταυτόχρονα, πιστοποιεί ότι οι μεταβολές στη μορφή, τη χρήση, τις τεχνικές παραγωγής των αντικειμένων και το σημασιολογικό υπόβαθρο με το οποίο αυτά επενδύονται, συνδέονται άμεσα με τις ιστορικοκοινωνικές ανακατατάξεις που απαντώνται στον τοπικό κοινωνικό χώρο. Η ασπρόμαυρη  φωτογραφία, αποτυπώνοντας τους λιτούς χώρους παραγωγής και τον κάματο του εργάτη που δαμάζει την ύλη δημιουργώντας τα πειστήρια της «τέχνης» του τόπου του, εκτός από την αποτύπωση της εργασιακής ιστορίας και του τεχνικού πολιτισμού της περιοχής έρχεται να αποδώσει συγκεκριμένο νόημα και περιεχόμενο στον υλικό πολιτισμό αλλά και την ιστορία του τόπου, ωθούμενο από το σήμερα. Με αυτόν τον τρόπο, η φωτογραφική έκθεση μορφών παρελθοντικού εργασιακού βίου έρχεται να λειτουργήσει ως μέσο τεκμηρίωσης του «χθες», αποτίμησης του «σήμερα» όσο και προβληματισμού για το «αύριο».