Όποιος Εργάζεται με τα χέρια είναι εργάτης
Εκείνος που εργάζεται με τα χέρια και με το νου είναι τεχνίτης
Όποιος εργάζεται με τα χέρια, το νου και την ψυχή είναι καλλιτέχνης.
Η εργασία που ακολουθεί είναι αφιερωμένη σε πάνω από σαράντα επαγγέλματα, τόσο της πόλης όσο και της υπαίθρου των Χανίων. Κάποια από αυτά έχουν ήδη εξαφανιστεί και αρκετά προσαρμόστηκαν στις απαιτήσεις των καιρών και στο αίτημα του εκσυγχρονισμού, μοναδικό δρόμο για επιβίωση του επαγγελματία.
Τα επαγγέλματα που καταγράφονται είναι κυρίως επαγγέλματα τα οποία παράγουν έργο και όχι υπηρεσίες. Οι τεχνίτες τους έπαιρναν υλικά και μαζί με την τεχνογνωσία, την οποία είχαν αποκτήσει μόνοι τους ή πλάι σε μαστόρους, μας έδιναν ένα έργο.
Π.χ. ο ντερμιτζής έπαιρνε ένα κομμάτι ακατέργαστο μέταλλο και με τη βοήθεια της φωτιάς, των εργαλείων και της τεχνογνωσίας μας έδινε σκαλίδες, σφυριά, κάγκελα, τσάπες και σιδεριές, και ο φούρναρης με προζύμι, αλεύρι, νερό και φωτιά μας έδινε τ' ανεπανάληπτα αρτοσκευάσματα.
Έργα, όμως εφήμερα και της στιγμής, μας έδιναν και ο λούστρος που με διάφορους μπογιάδες καθάριζε και φρέσκαρε τα δέρματα των παπουτσιών και ο μπαρμπέρη ς που με τα λίγα του εργαλεία, το νερό και τ' αρώματα μας έφτιαχνε ένα ωραίο κεφάλι, και τέλος ο μυλωνάς ο οποίος με τις μυλόπετρες σπούσε τον καρπό σε τόσο μικρά κομμάτια, τον έκανε σκόνη.
Θα πρέπει να επισημανθεί πως αυτά τα επαγγέλματα είχαν ευρύτατη απήχηση στον κόσμο, επειδή ικανοποιούσε άμεσες και καθημερινές ανάγκες του λαού μας. Χωρίς αυτούς τους δημιουργούς νοικοκυραίοι και νοικοκυρές δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν, θα ζούσαν πρωτόγονα, αφού τους έφτιαχναν αντικείμενα απαραίτητα για τις καθημερινές ανάγκες, για την καθημερινή τους επιβίωση. Οι περισσότεροι στις πολιτείες μπορούσαν να επιβιώσουν χωρίς τους χαμάληδες ή τους ασπριτζήδες αν τέτοια σινάφια δεν υπήρχαν στην περιοχή τους.
Όμως δεν μπορούσαν να ζήσουν χωρίς ντερμιτζήδες, χρουσαφάδες και χαλκιάδες. Χαμάλη ς ή ασπριτζής μα και τελάλης μπορούσε να γίνει οποιοσδήποτε ή οποιαδήποτε. Φτάνει να ήταν γεροί και πρόθυμοι.
Μιχάλης Γρηγοράκης
Εισαγωγή από το βιβλίο «Χανιώτικα Παραδοσιακά Επαγγέλματα» Χανιά 2006