Από τη Σούδα στα Χανιά η οδός είναι αμαξιτή, διατηρείται σε καλή κατάσταση και τη διανύσαμε σε ? της ώρας, φθάνοντας στα Χανιά κατά τη δύση του ήλιου. Η πόλη των Χανίων, που τώρα περιλαμβάνει γύρω στις 12.000 κατοίκων από τους οποίους τα 2/3 Οθωμανοί οι δε υπόλοιποι Χριστιανοί και λίγοι μόνο Εβραίοι, ορίστηκε ως πρωτεύουσα της Κρήτης από το 1855. είναι και αυτή, όπως και οι δυο άλλες πόλεις της Κρήτης, Ηράκλειο και Ρέθυμνο, κτισμένη κοντά στον γιαλό του ομώνυμου κόλπου, λίγο δυτικότερα του ισθμού, διά του οποίου ενώνεται το ακρωτήρι Κύαμον ή κοινώς Ακρωτήρι με τη νήσο Κρήτης.
Τα σωζόμενα τείχη της είναι ενετικής κατασκευής και διατηρούνται σε άριστη κατάσταση. Η πόλη διαιρείται σε δυο μέρη, ένα πολύ μεγάλο, την κυρίως πόλη κι ένα μικρότερο, το οποίο είχε δική του πύλη, αποτελώντας ένα είδος ακρόπολης, στην οποία κατοικούσαν οι ευγενείς Ενετοί.
Οι δρόμοι της πόλης είναι ίδιοι περίπου με του Ρεθύμνου και του Ηρακλείου, τους οποίους ήδη επεριγράψαμε, εκτός του ότι στα Χανιά τα βρισκόμενα στους δρόμους παντός είδους εμπορικά καταστήματα, καφενεία, ζαχαροπλαστεία κλπ βλέπει κανείς πολύ μεγαλύτερη φιλοκαλία. (…)
Στα Χανιά υπάρχουν 44 λαδέμποροι, από τους οποίους οι 7 είναι Χριστιανοί, οι 3 Εβραίοι και οι λοιποί Οθωμανοί. Υπάρχουν δε εν ενεργεία 10 σαπουνοποποιεία.τα εν λόγω σαπουνοποιεία ψήνουν 200 καζανιές σαπούνι κάθε χρόνο. Για την κατασκευή δε αυτών χρειάζονται 100 χιλ. μίστατα, δηλαδή 900.000 οκάδες λαδιού. Κατά τα δυο αυτά χρόνια, δηλ. της σοδειάς και μη θα εξαχθούν από τα Χανιά ένα εκατομμύριο οκάδες λαδιού, αξίας 300 χιλιάδων λιρών.
Η πόλη των Χανίων έχει δυο ατμόμυλους, ναυπηγείο στο οποίο ναυπηγούνται πλοία μέχρι 405 χιλιάδων κοιλών, κάποτε και μεγαλύτερα, και Σιδηρουργείο άξιο λόγου. Ιδίως όμως, η πόλη είναι εμπορική, εξάγοντας πολλά φορτία λαδιού, λεμονιών, πορτοκαλιών, βελανιδιού και άλλων προϊόντων. Το λιμάνι των Χανίων είναι μεν και αυτό μικρό, όμως πιο ευρύχωρο από αυτό του Ρεθύμνου και του ηρακλείου.
Στο κέντρο περίπου της πόλης, κοντά στη μονή του Αγίου Νικολάου, η οποία τώρα είναι τζαμί, υπάρχει πλατεία που μέχρι σήμερα αποκαλείται Πλάτσια, όπου υψώνεται πλάτανος σκιάζοντάς την όλη. Κάτω από τον πλάτανο είναι κτισμένο ένα μικρό μεν αλλά κομψότατο περίπτερο (κιόσκι). Υπάρχει επίσης κι ένας μικρός περιφραγμένος κήπος και κάτω από το περίπτερο και τον κήπο, μέσα σε υπόγειο θόλο, τρέχει κρήνη άφθονου νερού, αφού υδρεύονται τα γύρω σπίτια.
Πηγή : Τα Χανιά όπως τα είδαν οι ξένοι , Μιχάλης Γρηγοράκης