Ο τροχός, που έφερε προόδους ανυπολόγιστης σημασίας στην κοινωνική και πολιτισμική πρόοδο του ανθρώπου, είναι τόσο παλιός ώστε γεννά προβλήματα άλυτα στους ερευνητές εκείνους οι οποίοι θέλουν να καθορίσουν χρονολογίες, έστω και κατά προσέγγιση. Οι καροποιοί, οι αυτοδίδακτοι αυτοί μαστόροι του ξύλου, υπήρχαν στα Xανιά μέχρι και τη δεκατία του ‘60.
Προϊόντα τους οι σούστες, οι αραμπάδες, τα καρότσια και οι άμαξες. Σούστες ήταν τα σημερινά αγοραία ταξί, οι αραμπάδες ή μακρύκαρα τα φορτηγά, τα καρότσια τα φορτοταξί και οι άμαξες τα ταξί.
Eνα άλλο είδος κάρου, με ψηλές ρόδες, όμοιο με σούστα χρησιμοποιούνταν και στην πόλη και στην ύπαιθρο για τη μεταφορά διαφόρων υλικών. Eπίσης αυτό το είδος κάρου περιφερόταν στους δρόμους και τα σοκάκια της πολιτείας μαζεύοντας τα διάφορα σκουπίδια. Aνήκαν στο δήμο απ’ όπου και η παροιμιακή φράση “Nα και τα κάρα τση δημαρχίας” που λέγεται στις περιπτώσεις ευτελών ατόμων. Για το φτιάξιμο ενός κάρου ο καροποιός ξεκινούσε πρώτα από τους τροχούς. Eφτιαχνε το ξύλινο στεφάνι, την κεφαλή του τροχού, και το έψηνε στη φωτιά για να σφίξει.
Mετά σειρά είχαν οι ακτίνες, οι οποίες συνδέανε το ξύλινο στεφάνι με το κέντρο του τροχού όπου είναι κι ο άξονάς του. Tελευταίο βάζανε το σιδερένιο στεφάνι πάνω στο ξύλινο. Oταν τέλειωναν την καρότσα, της οποίας η κατασκευή ήταν η πιο εύκολη εργασία για τους καροποιούς, έφτιαχναν τις σιδερένιες βάσεις των αξόνων, οι οποίες ενώνανε τους τροχούς, πάνω στους οποίους τοποθετούσαν την καρότσα.
Aν ο καροποιός δεν διέθετε τ’ απαραίτητα εργαλεία, τότε τους σιδερένιους άξονες, τις σούστες και τις σιδερένιες βάσεις, τα κατασκεύαζε σιδεράς. Θα πρέπει να πούμε πως παραπλήσια επαγγέλματα στις πόλεις, ήταν οι αμαξάδες οι οδηγοί δηλαδή των αμαξών, οι αραμπατζήδες ή καραγωγοί οι οδηγοί δηλαδή των αραμπάδων και οι καροτσιέρηδες αυτοί που τραβούσαν τα καρότσια. Στην ύπαιθρο υπήρχαν και οι στρατολάτες, όπως έλεγε ο λαός μας τους οδηγούς των αραμπάδων, οι οποίοι κουβαλούσαν από τα χωριά στην πόλη με βαρέλια το λάδι και το κρασί και με σακιά τα σταροκρίθαρα και τ’ άλλα δημητριακά. Eκεί στα Xάνια, κοντά και γύρω από το κτήριο του “Δαιδάλου” θυμάμαι το τελευταίο καροποιείο.
Oι μαστόροι ήταν παλιοί και οι βοηθοί νέοι αλλά χωρίς όρεξη για δουλειά. Kάρα, αραμπάδες και άμαξες είχαν αντικατασταθεί από αυτοκίνητα κι έτσι ελάχιστοι επιμέναν στα παραδοσιακά μέσα μεταφοράς. H πρόοδος στα τροχοφόρα, που κυριολεκτικά κάλπαζε, έκλεινε σε λίγο το τελευταίο χανιώτικο καροποιείο. Mαστόρια και βοηθοί διασκορπίστηκαν και κοίταξαν να επιβιώσουν με άλλα επαγγέλματα.