«Παραδοσιακά επαγγέλματα και δραστηριότητες που χάνονται σε ασπρόμαυρο φόντο»
Τον τελευταίο καιρό, το τοπικό και οι ποικίλες εκφάνσεις του γίνονται αντικείμενο συνεχούς διαπραγμάτευσης, ως αντικείμενα με ιστορικότητα, παροντική διάσταση αλλά και μελλοντικές προοπτικές. Αφορμή αποτελούν οι κοινωνικοοικονομικές μεταβολές που παρατηρούνται στον τοπικό κοινωνικό χώρο και η συνακόλουθη εμφάνιση ρήξεων που συχνά οδηγεί στο μετασχηματισμό των πολιτισμικών μορφωμάτων που τον χαρακτηρίζουν. Σ’ ένα τέτοιο γενικευμένο πλαίσιο αλλαγής, το τοπικό χάνει την αίσθηση του αυθεντικού και μοναδικού, το «εδώ» μετατρέπεται σε μια πέρα και έξω από «εμάς» πραγματικότητα, αποστερώντας έτσι μια βασική προϋπόθεση για τη συγκρότηση του συλλογικού εαυτού.
Γνωρίζουμε ότι σε μια κοινωνία που αλλάζει, φωτογραφίες που αποτυπώνουν δραστηριότητες του παρελθόντος συχνά τείνουν να πιστοποιούν αυτό που κάποτε υπήρξε και σταδιακά μεταβάλλεται και ταυτόχρονα, ν’ αποδιώξουν το φόβο εξαφάνισης της συνέχειας. Πρόκειται για μια διαδικασία, που ξεκινά από την επιλεκτική ματιά του φωτογράφου απέναντι στα ψήγματα του παρελθόντος και ολοκληρώνεται μέσα από τις αναγνώσεις στις οποίες προβαίνουν τα κοινωνικά υποκείμενα, ωθούμενη και στις δυο περιπτώσεις από την σκοπιά του παρόντος. Με αυτό τον τρόπο, κατασκευάζεται μια συγκεκριμένη, αποσπασματική εικόνα για τον τόπο, που συχνά καταλήγει να διαμορφώνει μια άκρως αντιθετική σχέση μεταξύ του χθες και του σήμερα.
Έχοντας λάβει υπόψην τις παραπάνω παραδοχές, η φωτογραφική έκθεση με τίτλο «Παραδοσιακά επαγγέλματα και δραστηριότητες που χάνονται και στα Χανιά», παρουσιάζοντας φωτογραφικές αποτυπώσεις επαγγελματικών δραστηριοτήτων του παρελθόντος, αναδεικνύει πτυχές της τοπικής ιστορίας που σταδιακά οδηγούνται στο παρασκήνιο. Στόχος μας δεν είναι η αναζήτηση της «αυθεντικότητας» συγκεκριμένων δραστηριοτήτων ούτε ο προσανατολισμός προς τη νοσταλγική ενατένιση του χθες διαμέσου εικόνων, αλλά ούτε και η αναστολή των διαδικασιών μυθοποίησης του τοπικού παρελθόντος. Με άλλα λόγια, η παρουσίαση των αποτυπωμένων εργασιακών στιγμών επιζητά να συμβάλλει στην πολλαπλή ανάγνωση και ερμηνεία των προγενέστερων παραγωγικών μορφών, της πορείας τοπικού κοινωνικού χώρου καθώς και της θέσης που καταλαμβάνει το τοπικού παρελθόν στην αποτίμηση του παρόντος.
Για το σκοπό αυτό η παρούσα φωτογραφική έκθεση παρουσιάζει, αφενός ματιές στον παρελθοντικό εργασιακό βίο του τόπου, αφετέρου πτυχές ενός ολοένα απομακρυνόμενου «κόσμου της εργασίας». Ο τελευταίος, πέρα από αμιγώς παραγωγική δραστηριότητα, συνιστά ένα ιδιότυπο σύμπαν το οποίο, καθώς συνδιαλέγεται με τον περίγυρο του καταφέρνει να συγκροτηθεί ως αυτόνομο πεδίο κοινωνικών σχέσεων και πολιτισμικών κωδίκων. Έτσι, μέσα από τις φωτογραφικές μεταγραφές του «τότε» μπορούμε να ανιχνεύσουμε: τις κοινωνικές σχέσεις που αναπτύσσονταν κατά την εργασιακή πρακτική, τις πολιτισμικές πρακτικές και τις μορφές κοινωνικότητας που χαρακτηρίζουν τον ιδιαίτερο «κόσμο των επαγγελμάτων», σε μια κοινωνία που σταδιακά μεταβάλλεται.
Με αυτό τον τρόπο παρουσίασης, οι μορφές επαγγελματικής απασχόλησης του παρελθόντος αναδεικνύονται σε νησίδες οργανωμένης εργασιακής, κοινωνικής και πολιτισμικής δραστηριότητας. Έτσι, αναδύεται το ζωντανό πλαίσιο από το οποίο γεννιόνται κοινωνικά νοήματα και πρακτικές, στοιχεία που μεμονωμένα άτομα ή κοινωνικές ομάδες χρησιμοποιούν με σκοπό να ερμηνεύσουν τον κοινωνικό τους περίγυρο, συγκροτώντας ταυτόχρονα την αίσθηση της ιδιαιτερότητάς τους. Κατά συνέπεια, ο επισκέπτης της έκθεσης, έχοντας αποκτήσει μια ολική εικόνα του «κόσμου των επαγγελμάτων», είναι σε θέση να τοποθετηθεί απέναντι στην ιστορικότητα τόσο των επαγγελμάτων όσο και του τοπικού κοινωνικού χώρου που αυτά εντοπίζονται, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούνται οι προϋποθέσεις ανάπτυξης αναστοχαστικών αναζητήσεων σχετικά με τη χρήση, τη θέση και τη σημασία πτυχών του παρελθόντος στις σύγχρονες, υπό μετάβαση, τοπικές κοινωνίες.